Het ‘fergetten wurd’ van donderdag 16 januari is ‘Mûtel’
Vertaling en betekenis:
NL: mollig, bekoorlijk, poezelig, dartel
EN: plump, mellow, well—rounden, chubby, frisk
Betsjutting: bekoarlik, der goed en glânzich útsjend, fol en rûn, sêft en fearjend.
Waar komt het vandaan?
Etymologysk sjoen is dit in lestich wurd, mar it hat nei alle gedachten deselde oarsprong as in hiel soad oare wurden dy’t fan oarsprong ‘sêft’, ryp, fol en rûn’ betsjutte. Tink oan ‘mollig’, ‘mellow’, ‘mild’, ‘mals’ ensfh. Ik bin yn myn syktocht allerhande âldere talen tsjinkaam dêr’t mooglike ferbiningen lizze: it gryksk, latyn, keltysk, saksysk en goatysk…
Yn it Frysk waard it faak brûkt by it beskriuwen fan lytse berntsjes: dy hawwe mûtele earmkes en billen en mûtele wangen (kin ek yn it algemien by minsken): In ljeaf en mûtel famke, / As ‘t moantsje gol en blier. Der wurdt dan ek gauris in ferliking makke mei jonge bisten: sa mûtel as in bigge of in laam. ‘Mûtel’ komt sa ek wol foar yn de betsjutting fan ‘dartel’, dy betsjutting soe it ek hawwe kinne yn dy ferliking mei de jonge bisten. En it wurdt brûkt by it beskriuwen fan benammen it froulik lichem. Mûtele manlju bin ik eins net tsjinkaam.
Yn 2018 fûn Arjen Versloot in 17e ieusk eroatysk fers (1641) yn it West-Frysk dat doe yn it Wetterlân yn Noard-Hollân noch praat waard. It ferske begjint mei de rigels ‘Myn liaf is een soo swieten dier, soo molle bolle femke.’ (‘Myn leaf is sa’n swiet dier, sa’n mûtel bol famke’).
Meer ‘fergetten wurden’?
Op tongersdei 13 febrewaris is it wer tiid foar in nij ‘fergetten wurd’. Stim om plm. 15.10 oere ôf op Omrop Fryslân Radio en harkje nei it programma ‘Goeiemiddei‘. Sjoch hjir foar mear ‘fergetten wurden’.