Het ‘fergetten wurd’ van donderdag 16 juni is ‘daaie’

Betsjutting
De hjitte fan eat ferdrage, útstean en ferneare, talitte, duldzje, (gjin) hjitte ferneare kinne benammen fan drinken, figuerlik (net) in soad hawwe kinne, útstean kinne.

Synonimen
Ferneare.

Oersetting
Gedogen, dulden.

Utdrukkingen
Men kin gjin gleon izer mei hannen daaie.

Wêr komt it wei?
Doe’t ik lêsten in lange treinreis meitsje moast, traktearre myn reisgenoat op kofje. En dat wie flink hyt. Ik wie der wat mei oan. Ik koe de beker amper fêst hâlde. ‘Kinst it wat daaie?’, frege er. ‘No nee, eins net.’ Moai wurd, tocht ik der gelyk achteroan ‘en lang net heard’. Daaie betsjut de hjitte fan eat fan ferdrage of in soad hawwe kinne of immen duldzje. Ik ken it benammen yn de earste betsjutting. It wurdt meastal brûkt mei it wurdsje ‘net’ derby. Want meastal kinst saken of minsken earder ‘net daaie’ ynstee fan al. As Nederlânske oersetting wurdt ‘gedogen’ of ‘dulden’ jûn, mar foar myn gefoel dekt dat de lading dochs net hielendal. De koffie gedogen of dulden? Nee… yn it Frysk hat daaie yn dit gefal dochs wat in oare betsjutting dy’t yn it Nederlânsk fan no tink ik ferlern gien is. It Nederlânske ‘gedogen’ wurdt yn it Frysk yn de measte gefallen dan wer: ferneare, talitte, duldzje, tastean, net daaie. Een ‘gedoogconstructie’ is gjin ‘daaikonstruksje’. Gedogen, daaie en ek deugen binne fan oarsprong wol mei-inoar ferbûn en hawwe deselde oarsprong. ‘Daaie’ komt fan it Aldfryske ‘deya’ in foarm dy’t mei lytse fariaasjes ek yn oare Aldgermaanske talen foarkomt. lykas yn it Aldnoarsk en Aldingelsk.

Meer ‘fergetten wurden’
Donderdag 14 juli is er weer een ‘fergetten wurd’. Stem om plm. 15.10 uur af op Omrop Fryslân en luister naar het programma ‘Goeiemiddei‘. Kijk hier voor meer ‘fergetten wurden’.