Het ‘fergetten wurd’ van donderdag 20 oktober is ‘goarre’

Leren & onderwijs Op het werk Over het Fries Vrije tijd
20 oktober 2022
Iedere maand bespreekt Mirjam Vellinga een bijzonder of vergeten Fries woord op Omrop Fryslân Radio in het programma 'Goeiemiddei' met Johan Terpstra en Diana de Groot. Vandaag ging het over het woord 'goarre'.

Betsjutting
Besmetlike sykte, benammen gryp, epidemy; eat dat tydlik yn ‘e moade is, raazje; in âld hynder; in gjirrige/sunich persoan; wetterich, sompich lân.

Oersetting
Epidemie, griep, rage, oud paard, gierigaard.

Wêr komt it wei?
Neist it wurd ‘goarre’ bestiet ek it tiidwurd ‘goarje’: ‘sukkelen’, ‘ziekelijk zijn’ en der is in ferbân mei ‘earmoede’ en ‘sunigens’. It waar kin ek ‘goarrich’ wêze. Kâld waar dêr’st siik fan wurdst. Ast nei de betsjutingen sjochst hat it allegear wat te krijen mei fizichheid, suterichheid, earmoede. It is foar it earst optekene yn de 19e iuw, mar dat betsjut fansels net dat it earder net bestie.

It is net dúdlik wêr’t it wurd syn oarsprong fynt. Ik ha ek net echt in link fûn mei oare talen, mar dat wol net sizze dat dy der net is. Is der in ferbân mei it wurd ‘goar’? Dat soe kinne. Is der in link mei ‘goart’ (yn it Nederlânsk gort of parelziekte, tbc by benammen fee)? Dat wie fansels ek tige besmetlik. It is allegear net hielendal dúdlik. Ik fyn it wol in moai Frysk wurd, dat ek wol it júste gefoel werjout. Ast it wurd ‘goarre’ hearst ropt dat net gelyk positive gefoelens op troch de klank en de assosjaasje mei goar. It is dúdlik in wurd dêrst it leafst sa min mooglik mei te krijen hawwe wolst.

Mear fergetten wurden
Donderdag 17 november is het weer tijd voor een ‘fergetten wurd’. Stem om plm. 15.10 uur af op Omrop Fryslân en luister naar het programma ‘Goeiemiddei‘. Kijk hier voor meer ‘fergetten wurden’.