It ‘fergetten wurd’ fan tongersdei 26 jannewaris is ‘bodzje’

Leren & onderwijs Op het werk Over het Fries Vrije tijd
26 januari 2023
Iedere maand bespreekt Mirjam Vellinga een bijzonder of vergeten Fries woord op Omrop Fryslân Radio in het programma 'Goeiemiddei' met Johan Terpstra en Diana de Groot. Vandaag ging het over het woord 'bodzje'.

Nederlânsk: zwoegen, zwaar werk doen.
Ingelsk: to toil, to drudge.

Betsjutting
Swier (grûn)wurk dwaan, stront of grûn fynmeitsje oer de greide, fan swiere klaai: opskowe, opstrûpe foar it ploechizer of oar ark, mei muoite bewege, gean.

Oersetting/synonym
Bealgje , ezelje , ploegje , poddebûkje , wrame , wrotte.

Utdrukkingen
Better te bodzjen as te skoaien  (it is better dat men jins lean fertsjinnet mei hurd wurkjen as mei biddeljen).

Sân jier moat men bodzje om ien goed jier  (men moat lang en hurd wurkje om in behoarlik bestean te beskreppen)

In bodder: is in hurde wurker, ‘zwoeger’.

Wêr komt it wei?
It is net helder wêr’t it wurd no krekt weikomt. Der binne hjir en dêr wat oanknopingspunten, mar hiel fier komme wy dêr net mei.

Yn it tiidwurd ‘bodzje’ sit it wurd ‘bodde’. Bodde hat yn it Frysk ferskate betsjuttingen:
–          frachtslide, lânbou-ark dat oer in stik lân lutsen wurdt om kluten en dong fyn te meitsjen
–          earmoedich hûs

De earste betsjutting komt oerien mei wat wy ûnder bodzje fersteane. Slepe en wrotte en hurd wurkje om wat fan a nei b te krijen of om oer it lân te slepen. Dêr leit ek de direkte relaasje mei ‘bodzje’. Yn it Dútsk hast ek in wurd ‘Buddeln’ dat grave, wrotte en skeppe betsjut.

Yn it Nederlânsk hast dan ek noch it wurd ‘botte’, dat koer, koffer, draachkoer betsjut. Eat watst tille en slepe moatst. Botte hat yn dit gefal in direkte relaasje mei it Frânske bouteille en it Ingelske bottle, dat komt fan it Latyn ‘butta’ (fles, kûp, sek), mar mooglik hat it ek in Germaanske oarsprong. Yn it Frysk wurdt dat ek wol boat of boatte of buotte neamd (in meast houten reiskofferke). Hat dat wat mei de ‘bodde’ as stik ark te krijen?

De oare betsjutting hat fermoed ik ek net in direkte relaasje mei bodzjen, al bin ik dêr net 100% wis fan. In bodde is in earmoedich hûs, in skuorre, hutte, en ek bun/beun: plak om libbene fisk te bewarjen. Tink ek oan it Ingelske booth en it Dútske Bude en it Ned. boede (besibbe oan ‘boedel’/’boel’). Dat wurd hat wer in Germaanske oarsprong. En soest fansels sizze kinne dat in soad bodders yn in bodde wenje, om’t hurd fysyk wurkjen faak net it aldermeaste opsmyt… Tink mar oan dy 2e útdrukking: Sân jier bodzje om ien goed jier te hawwen.

Meer ‘fergetten wurden’?
Donderdag 23 februari is het weer tijd voor een ‘fergetten wurd’. Stem om plm. 15.10 uur af op Omrop Fryslân en luister naar het programma ‘Goeiemiddei‘. Kijk hier voor meer ‘fergetten wurden’.