Byld: ANP

It VWO-eksamen Frysk: Trouw berjochtet fanút Drachten

Leare & ûnderwiis
2 juny 2021
Fan Almelo oant Voorburg en fan Drachten oant Wijk bij Duurstede switte learlingen út it fuorset ûnderwiis dizze wiken op de eineksamens. Deiblêd Trouw freget elke dei oan in learling en in dosint: hoe gie de tarieding yn koroanatiid? En: hoe giet it eksamen? Dizze kear oer it VWO-eksamen Frysk op tiidsdei 1 juny by OSG Singelland Drachtster Lyceum yn Drachten.

Lês it artikel hjir online of lês hjirûnder fierder.

Het vwo-examen Fries had ‘best lastige, abstracte teksten’. Al had niet elke leerling daar moeite mee
Door: Marijke de Vries

Lerares Fries Ans Wallinga krijgt de vraag regelmatig: wat kan ik ermee? “Dat snap ik ook wel. Ik zeg altijd: in de eerste plaats kun je er een mooi diploma mee halen. Je mag ook voor iets kiezen omdat het mooi is.” Het vak gaat over Friese taal én cultuur: dus ook literatuur- en taalgeschiedenis komen aan bod, net als de actualiteit, zegt Wallinga. “In andere jaren gingen we daarom naar Friestalig theater en nodigden we schrijvers uit als gastdocent. Dit coronajaar gaf de ‘dichter van Fryslan’ een online les.”

Het is niet zo dat Fries als examenvak geen nut heeft, zegt Wallinga. “Het is handig voor leerlingen die naar de pabo gaan; op Friese basisscholen krijgen alle leerlingen Fries. Maar ook als je de zorg ingaat, is het handig: we komen er steeds meer achter dat patiënten het fijn vinden hun verhaal in hun moedertaal te kunnen doen, omdat dat vertrouwd is.”

Het is best een moeilijk vak, vindt Wallinga. “Veel leerlingen spreken thuis wel Fries, maar schrijven het fonetisch. Die moeten wel wat afleren als ze Fries kiezen als examenvak.” Het vwo-examen van dinsdag was ook niet makkelijk, meent ze. “Het waren best lastige, abstracte teksten. Twee artikelen over de toekomst van de Friese cultuur en daarna – en dat is vrij uitzonderlijk – nog een derde tekst over de biografie van de Friese dichter Obe Postma. Ik denk trouwens niet dat alle leerlingen hem kenden en konden plaatsen.”

De havisten die zich op hetzelfde moment over Fries bogen maakten een heel ander examen. “Dat was een stuk toegankelijker, met artikelen over Fries amateurtoneel en een voorbeschouwing op de film Redbad.” Wallinga maakte dinsdag zelf ook het vwo-examen. “Ik heb drie vragen rood gemaakt die wat mij betreft niet zo eenduidig waren, daar ga ik het antwoordmodel eens op bestuderen.”

Thirza (17): ‘Ik had verwacht dat het moeilijker zou zijn’
Voor Thirza (17) was de keuze voor Fries als examenvak snel gemaakt. “Ik ben een Fries, het is mijn cultuur, ik ben Friestalig opgevoed, ik app met mijn vrienden in het Fries. Dus wilde ik ook graag goed Fries leren spreken en schrijven.”

Dat is namelijk geen vanzelfsprekendheid, merkt Thirza. Ze leest regelmatig schrijffouten van andere Friezen in berichtjes op Whatsapp. “Ze gebruiken dan een Nederlands woord tussendoor, of ze kennen de grammatica niet goed en passen de Nederlandse spellingsregels toe op het Fries. Dan moet ik soms twee keer lezen om te begrijpen wat ze bedoelen.”

Die observatie bleek aan te sluiten bij twee van de examenteksten. “Die gingen over de inmenging van het Nederlands en Engels in de Friese taal. Die tendens merk ik ook. Al bestaan in het Fries sommige woorden gewoon niet, of kennen mensen dat Friese woord niet meer.”

Het examen Fries was ‘wel goed te doen’, vindt Thirza. Dat gold eigenlijk voor alle examens. “Ik had verwacht dat ze moeilijker zouden zijn. We hebben dit jaar moeilijkere tentamens gemaakt.” Thirza deed examen met een bètapakket. Toch koos ze behalve Fries ook Duits en Frans. “Dat valt wel mee hoor, je moet vooral veel boeken lezen. Dat is in het Fries wel een stuk makkelijker dan in het Duits of Frans.” Wat ze na de zomer gaat doen, ligt nog open. “Ik wilde psychologie studeren, maar ik ben niet door de toelatingstoetsen gekomen, dus nu moet ik kijken wat ik wil.”